چکیده:
مطبوعات، ارگان ارتباطی مهمی هستند که در هنگام غیبت احزاب سیاسی یک کشور نقش پراهمیتی ایفا
میکنند زیرا مطبوعات بیان کننده شرایط موجود اجتماعی و زمینۀ اصلاح و نوآوری جامعه را فراهم می نمایند. در
اوایل قرن بیستم، در ایران مطبوعات محملی برای روشنفکران بودند تا در لوای آن اهداف انقلابی خود را ترویج
دهند؛ زیرا این برهه از تاریخ ایران از این منظر دارای اهمیت است، که شکل دهنده هویت ملی و شهروندی است
و در عین حال کاربرد مذهب در دنیای مدرن و تصور جدید از فرهنگ و سنت را به تصویر میکشد.
در این رهگذر، زنان ایرانی نیز از تغییرات زمان خود بی بهره نبودند و فعالیتهای عمومی و اجتماعی آنان به مرور
منجر به تشکیل فضای باز سیاسی برای کنشهای بعدیشان شد. در نتیجه، حمایت از حقوق زنان و جنبشهای
اجتماعی آنها موضوع مهمی در مطبوعات ایرانی چاپ خارج از کشور مانند روزنامه ملانصرالدین و بسیاری از
انجمنها و اتحادیههای اجتماعی دموکرات مانند «اجتماعیون عامیون» بود که متأثر از فرهنگ و تغییرات جامعه غرب
بوده اند.
محتوای مجلات منتشره زنان، تا حد زیادی دربارۀ سنت و مدرنیته بود که میتوانست در تغییر و تحولات اجتماعی
آن برهه اثرگذار باشد.
در این میان، دو روزنامه «دانش» چاپ سال 1328ق/۱۹۱۰م، و «شکوفه» چاپ سال1330ق/ 1۹۱۲م، که موضوع
اصلی این نوشتارند، با وجود اینکه انعکاس مستقیمی از موضوعات سیاسی و اجتماعی روز نداشتند، نتیجه
شرکت اجتماعی زنان و مبارزه آنان در جامعة سنتی را منعکس میکردند. با انتشار این مجلات تا حد زیادی غلبه
بر سنت و آشنایی با دنیای مدرن و جدید به تصویر کشیده شده است.
کلیدواژه:
روزنامه، دانش، شکوفه، زنان، خانم کحال، مریم مزین السلطنه.
دکتری مطالعات جنسیت، دانشگاه هامبورگ *