چکیده:
با رخداد تحولات گستردۀ اجتماعی در دورۀ قاجار، فصلی تازه بر سنت نقاشی ایران گشوده شد. حمایت دربار در
فراگیری شیوهها و عناصر هنر فرنگی در راستای همگامی با اروپا، سرچشمۀ تغییراتی بنیادین در نقاشی شد.
شیوههای نوینی نظیر پیکرنگاری درباری در نقاشی به وجود آمد، شیوههای نقاشی زیرلاکی و عامیانه اوج یافتند و
برخی از شیوههای متداول نقاشی به آهستگی به حاشیه رانده شدند یا از سایر انواع نقاشی تأثیر پذیرفتند و در
راهی دیگر ادامه مسیر دادند.
در این پژوهش ریشۀ تحولات اصلی در تکوین سبک نقاشی دورۀ قاجار به طور خلاصه از نظر میگذرد. سپس در
پی پاسخ به پرسش چگونگی تأثیرپذیری نگارگری قاجار از موضوعات روز نقاشی آن دوره، ضمن معرفی نسخۀ
بیاض 414 محفوظ در موزۀ هنرهای تزئینی اصفهان، عناصر وامگرفته از سبک نقاشی قاجار در تصاویر نگارگری آن
بررسی میگردد. چنین به نظر میرسد که رواج تابلوهای نقاشی پیکرنگاری درباری و ورود تکنیک و بسترهای روز
نقاشی در دوران قاجار، افزون بر تأثیر بر سطح رواج نگارگری، بر مضامین و پردازش آن نیز موثر واقع شدهاست.
واژههای کلیدی:
نقاشی، قاجار، نگارگری، موزه هنرهای تزئینی.
دانشجوی کارشناسی ارشد ایرانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی *