تاریخ روایی(روایت تاریخ)
مرزهاي خاوري ایران حاصل بازي بزرگ قرن نوزدهم میان دو امپراتورامپریالیستی روس و هند بریتانیا و برخورد دو
قدرت هند بریتانیا و ایران است که منجر به تقسیم خراسان بزرگ، سیستان بزرگ و بلوچستان بزرگ شد. تاریخ
افغانستان و ایران تا دوره نادر شاه مشابه بوده است. در سال 1857بریتانیا قراردادي بر ایران تحمیل نمود تا ایران
دست از هرات بکشد و ادعاي حاکمیت نسبت به هرات نکند. بدین صورت افغانستان از ایران جدا شد. گرچه
مأموریت مک ماهون به ظاهر حل اختلاف ایران و افغانستان بود، اما تأمین منافع استعماری انگلستان هدف اصلی
او محسوب می‌شد. سیستان در آن تاریخ اهمیت ویژه ای داشت زیرا کلید هندوستان بود و انگلستان حاضر نبود
چنین کلیدی در اختیار کشورهای استعمارگر دیگر قرار گیرد. که در نهایت با حکیت گلداسمیت به جداسازی
سیستان از ایران و کمک به استقلال افغانستان در معاهده پاریس 1857 م-1273ق. و به تحت الحمایگی
افغانستان به انگلیس شد. از این رو، مرزهای ایران با پاکستان و افغانستان نخستین نمونه «مرز» به معنای کنونی
در جهان است که در نیمه دوم قرن نوزدهم پدیدار آمد. بر اين اساس، در اين مقاله سعي بر آن است تا با روش
توصيف و تحليل تاريخي داده هاي منابع موجود، 19 به بررسی تحولات سیستان در قرن بپردازیم. اين پژوهش بر
اساس تبيين در تحقيق تاريخي و با تأكيد بر تحولات سياسي و مرزی بین دو کشور افغانستان و ایران، با تکیه بر
اسناد و ديگر منابع آرشيوي سامان يافته است.
واژگان کلیدی:
افغانستان، ایران، تحولات سیاسی، سیستان.
دانشجو دکتری علوم سیاسی دانشگاه آزاد واحد زاهدان *