تاریخ روایی(روایت تاریخ)
چکیده:
«جوک‌کاری» و «مرجوک» دو نام است که پیوندشان با چوب و پربسامد بودنشان در شیراز، «ویلم فلور»،
ایران‌شناس هلندی، را بر آن داشته که در مقاله‌ی یگانه‌ی «جوک‌کاری یا نقاشی روی چوب در دوره‌ی قاجار» به
نادرست، آن دو را فرنام هنری واحد بداند؛ ولی گوناگون‌اند و به دو هنر متفاوت گفته می‌شوند و در این پژوهش هر
یک جداگانه تعریف می‌شود. از آن‌جا که واژه‌ی «جوک» اگر چه با تلفظ‌هایی مختلف، در فرنام هنرهای گوناگون
ایرانی، کاشی جوک، جوک‌دوزی، جوک‌کاری و مرجوک، بکار می‌رود، تلاش می‌شود که یکتایی آن در این هنرها
آشکار شود. این پژوهش با بهره‌گیری از کتاب‌ها و مقالات، وجه تسمیه و پیشینه‌ی دو هنر جوک‌کاری و مرجوک و
هم‌چنین ابزار، گام‌های ساخت و برخی اشکال جوک‌کاری که خاتم‌مانند است و دو نمونه از نقاشی روی سقف
چوبی قاجاریه، یکی مرجوک عمارت نارنجستان و دیگری سقف منقوش مسجد جامع گوگان را اجمالی، می‌پردازد.
در این میان، کوتاه، به خوشنویسی روی سقف سقانفارهای مازندران که پر از هنرهای عامیانه‌اند، اشاره می‌شود
و در پایان نیز سقف معرق‌کاری‌شده و منقوش مسجد جامع ابیانه که به عهد افشاری تعلق دارد، معرفی می‌گردد.
کلیدواژه‌ها:
جوک‌کاری، مرجوک، مسجد جامع گوگان، مسجدجامع ابیانه، عمارت نارنجستان قوام، قاجاریه.
کارشناس ارشد تاریخ علم، پژوهشگر پژوهشکدۀ سیاست پژوهی و مطالعات راهبردی حکمت *